Bissovaš geaidnu- dahje losádusvuoigatvuođa vuođđudeapmi, sirdin, nuppástuhttin dahje heaittiheapmi dáhpáhuvvet álot giddodatdoaimmahusas. Vuoigatvuođa mieđiheami eavttuid mearrida bargui mearriduvvon doaimmahusinšenevra, vaikko áššis livččiige eananoamasteaddjiid gaskasaš soahpamuš. Dego vuoigatvuođa vuođđudeamis, maiddái dan heaittiheamis lea soahpamuššii dehálaš mearkkašupmi.
Priváhtageaidno- ja losádusdoaimmahusain vigget ollašuhttit eananoamasteaddjiid gaskasaš soahpamušaid geaidnovuoigatvuođain ja losádusain, sihke daid geavaheamis. Priváhtageaidnoáššis soahpamuša galgá váldit doaimmahusa vuolggasadjin ja losádusáššis dat lea dávjá joba losádusa vuođđudeami eaktu.
Mas sáhttá soahpat ja mas ii?
Geaidno- ja losádusvuoigatvuođat leat luonddus dáfus bissovaččat, nu ahte daid vuođđudeami eavttuid dutket soahpamušas fuolakeahttá álot juohke dáhpáhusa ektui sierra.
Geavatlaččat soahpamušfriddjavuođa ráddjejit golbma ášši:
-
soahpamuš ii oaččo leat govttoheapme,
-
vuoigatvuohta ii oaččo dagahit stuorra hehttehusa ja
-
losádusa oasil dan šládja galgá leat giddodathábmenlága 154§:s máinnašuvvon.
Lassin sierra lágaid njuolggadusat sáhttet ráddjet soahpamušfriddjavuođa, ovdamearkka dihte giddodaga áidna dárbbašlaš johtinvuoigatvuođa ii sáhte heaittihit.
Ovdamearka govttohis soahpamušas: “giddodaga A oamasteaddji čatnasa okto vástidit geainnu fuolaheamis ja plovemis.” Juos giddodat A livččii geainnu váldoáššálaš dahje áidna geavaheaddji, soahpamuš livččii vuogálaš. Priváhtageainnu fuolaheapmi lea goittotge lágain ásahuvvon osolaččaide oktasaččat ja goluid juogadeapmi galgá ainge guhkit áiggi siste leat geainnus šaddi ovddu mieldásaš.
Ovdamearka fuomášahtti hehttehusas: “Geaidnovuoigatvuođa soahpan oppalašlávvii merkejuvvon huksekeahtes huksenbáikki guvlui”. Geainnu huksen ja geavaheapmi sáhttá hehttet boahttevaš huksema, mii lea juo čujuhuvvon lávvemis. Fuomášahtti hehttehusa dáhpáhusas soahpamuša ii sáhte ollašuhttit.
Ovdamearka losádusas, man ii sáhte vuođđudit: “Giddodagaid A ja B oamasteaddjit soabaiga oainnuslosádusas kártii merkejuvvon guovllus. Oamasteaddji B oažžu bajásdoallat A oamastan guovllu párkka lágánin ja A čatnasa dasa, ahte ii čuohpa guovllu muoraid.” Giddodathábmenlágas ii leat ásahuvvon oainnuslosádusas, nu ahte dakkára ii sáhte mieđihit bissovaš vuoigatvuohtan.
Leago soahpamis ávki?
Dávjá losádusvuoigatvuođaid vuođđudeami eaktun lea oassebeliid soahpan áššis. Buot dáhpáhusain soahpan buorida eananoamasteaddjiid vejolašvuođa váikkuhit áššiide. Soahpamuš jođálmahttá ášši gieđahallama giddodatdoaimmahusas, ja go vuoigatvuhtii laktáseaddji áššiin leat soahpan gokčevaččat, maiddái doaimmahusa rehket lea unnit.
Soahpamuša hápmi ja sisdoallu
Dehálaš lea, ahte buot soahppioassebealit leat mielde soahpamin ja vuolláičállet soahpamuša. Soahpamis sáhttá geavahit válmmaš soahpamušskoviid - losádussoahpamuš (suomi.fi, suomagillii), geaidnosoahpamuš (suomi.fi, suomagillii), muhto friddjahápmásaččat ráhkaduvvon soahpamušteaksta maid heive. Vuolláičállimiidda eai gáibiduvvo duođašteaddjit. Soahpamušskovis gávdnojit vuoigatvuođa gieđahallama dáfus dehálamos áššit.
Oza doaimmahusa soahpama maŋŋá
Doaimmahusa sáhtát ohcat anolaččat áššiiddikšunbálvalusa (suomagillii) bokte. Soahpamuš lea giddodatdoaimmahusa ohcamuša mielddus. Doaimmahusas mieđihuvvon vuoigatvuođat merkejuvvojit bissovaččat giddodatdiehtoregistarii.
Juos doaimmahus ii ohccojuvvo, soahpamuš čatná dušše soahppi oassebeliid, iige vuoigatvuohta merkejuvvo giddodatdiehtoregistarii.