Eanamihtidanlágádusa registariin oaččut dieđu giddodagain.
Sáhtát dárkkistit iežat giddodaga dieđuid, ovdamearkka dihte geaidnovuoigatvuođaid, áššiiddikšunbálvalusas (suomagillii).
Juos dárbbašat eará go iežat giddodaga dieđuid, sáhtát oastit áššiiddikšunbálvalusas (suomagillii) giddodaga váldosa dahje duođaštusa.
Eanamihtidanlágádusa gávpehadderegistaris (suomagillii) oaččot dieđu ollašuvvan giddodatgávppiid hattiin. Dieđuid ovttaskas giddodatgávppiid birra oaččut min áššehasbálvalusas (suomagillii).
Huksenvuoigatvuhtii laktáseaddji áššiid sáhtát čielggadit gielddas.
Eanamihtidanlágádus ii bajásdoala dieđuid eatnanvuloš johtasiid birra, nu mo čáhce-, duolvačáhce- ja šleađgajohtasiin. Máŋggain gielddain lea jođaskártá iežas guovllus. Jođaskárttá sáhttá dáhttut maiddái johtasiid oamasteddjiin nappo báikkálaš čáhcefitnodagain ja šleađgafierbmefitnodagain. Leat maiddái priváhtta bálvalusfáladeaddjit, mat čielggadit guovllu eatnanvuloš johtasiid ja čájehit daid saji eanadagas.
Geavahanvuoigatvuođat ja ráddjehusat
Giddodahkii sáhttet čuohcat sierralágan vuoigatvuođat, dego vuoigatvuohta
- geavahit geainnu
- ávkkástallat oktasaš guovllu (omd. čáhceguovlu)
- doallat fatnasa dasa čujuhuvvon sajis
Giddodaga oamasteaddjin don sáhtát ávkkástallat dáid vuoigatvuođaid. Oassi vuoigatvuođain leat oalle doložat ja daid mearkkašupmi lea otná beaivvi jávkan, dego ovdamearkka dihte beallemasa luvvadansadji.
Giddodahkii sáhttet čuohcat sierralágan ráddjehusat, mat váikkuhit giddodaga geavaheapmái. Ovdamearkka dihte
- giddodaga hálddašeapmi lea juhkkojuvvon soahpamušain nuppiin oassebeliin.
- giddodagas lea láigovuoigatvuohta, mas leat láigolaččat.
- giddodagas lea geaidnu, maid eará giddodagaid oamasteaddjit ožžot geavahit johtimii.
- giddodagas lea šleađgalinnjá ja dan guovllu geavaheapmi lea ráddjejuvvon.
Gos oainnán, mat vuoigatvuođaid dahje ráddjehusaid čuhcet giddodahkii?
Sáhtát geahččat iežat giddodaga dieđuid mávssu haga Eanamihtidanlágádusa áššiiddikšunbálvalusas (suomagillii).
- Buot geavahanvuoigatvuođain ja ráddjehusain čájehuvvojit čuozáhaga spesifiserejeaddji dieđut, ovdamearkka dihte makkár geavahanvuoigatvuođas dahje ráddjehusas lea gažaldat ja čuozáhaga dovddaldat.
- Čájehuvvon dieđuid viiddisvuohta molsašuddá dan mielde, makkár geavahanvuoigatvuođas dahje ráddjehusas lea gažaldat.
- Geavahanvuoigatvuođat ja ráddjehusat čájehuvvojit kárttás, juos daid sadji lea dieđus. Kárttás sáhttá coahkkalit čuozáhagaid, ja dalle dain rahpasit dárkilut dieđut. Ovdamearkka dihte geavahanvuoigatvuođain oažžu kárttá bokte oidnosa, maid giddodagaid geavahanvuoigatvuohta losida ja mat giddodagat sáhttet geavahit vuoigatvuođa.
Earáid go iežat giddodagaid dieđuid oainnát váldosiin ja duođaštusain, maid sáhtát oastit áššiiddikšunbálvalusas.
Mu giddodagas lea geaidnovuoigatvuohta – maid dat mearkkaša?
Geaidnovuoigatvuođat leat guovtteláganat:
- geaidnogottát priváhttageaidnu
- geaidnovuoigatvuohta.
Geaidnogottát priváhtageainnuin geainnu hálddahussii ja fuolaheapmái lea vuođđuduvvon geaidnogoddi. Eará geaidnovuoigatvuođaid oasil geainnu geavaheapmái vuoigadahtton geainnu osolaččat dikšot geainnu eará vugiin soahpamiin, iige geaidnogoddi leat vuođđuduvvon.
Sáhtát geahččat áššiiddikšunbálvalusas iežat giddodaga geaidnovuoigatvuođaid.
- Geaidnogottát priváhtageainnuin čájehuvvo, maid giddodagaid guovllus geaidnu johtá nappo maid giddodagaid geaidnovuoigatvuohta losida. Geaidnogottis lea áigedását diehtu osolaččain ja geainnu geavaheddjiin. Geaidnogotti oktavuođaolbmo nama ja čujuhusa sáhttá jearrat riŋgemiin Eanamihtidanlágádusa áššehasbálvalussii.
- Geaidnogottát priváhttageainnus sáhtát oastit registtarváldosa, juos geaidnu johtá du giddodaga guovllus. Váldosis čilget omd. geaidnogotti namma, dovddaldat ja oktavuođaolbmo dieđut (juos almmuhuvvon) sihke logahallan giddodagain, maid guovllus geaidnu johtá. Váldosis oidno maid, leatgo geaidnogotti njuolggadusat Eanamihtidanlágádusa arkiivvas.
- Geaidnovuoigatvuođaid oasil bálvalusas čájehuvvo, maid giddodagaid guovllus geaidnu johtá nappo maid giddodagaid geaidnovuoigatvuohta losida. Lassin čájehuvvo, mat giddodagat leat vuoigadahtton nappo giddodagaid, maid oamasteddjiin lea vuoigatvuohta geavahit geainnu.
Áššiiddikšunbálvalusa kárttás čájehuvvojit buot guovllu priváhttageainnut boatkkasárgáin. Sáhtát maid coahkkalit čuozáhagaid kárttás, ja dalle dain rahpasit dárkilut dieđut.